Ancient Saree culture of India 🇮🇳

             સાડી પહેરવાની ઘણી રીતો છે જે ભૌગોલિક સ્થાન અને પરંપરાગત મૂલ્યો અને રુચિઓ પર આધારિત છે. જુદી જુદી સ્ટાઇલની સાડીઓમાં કાંજીવરમ સાડી, બાલુચરી, કલમકારી, પશ્મિના, બનારસની સાડી, પટોલા સાડી અને હકોબા મુખ્ય છે. ચંદેરી, મહેશ્વરી, મધ્યપ્રદેશની મધુબાની મુદ્રણ, -આસામની કોરલ રશમ, -ઓરિસ્સાની બોમકઈ, -રાજસ્થાનની બાંધેજ અને લહેરિયા -ગુજરાતની ગઠોડા, પટોળા, -બિહારની તાસાર, કથા -છત્તીસગઢની કોસા રાશમ, -દિલ્હીની રશ્મિ સાડી, -ઝારખંડ કોસા રાશમ, -મહારાષ્ટ્ર  ઉત્તર પ્રદેશની પૈઠણી, -તામિલનાડુની  કાંજીવરમ, બનારસી સાડીઓ, તાંચી, જામદાની, જામ્વર અને પશ્ચિમ બંગાળની બાલુચરી, કોટા, બ્રાસો, અને કંથા તંગેલ પ્રખ્યાત સાડીઓ છે... 

👉 સાડીનો ઇતિહાસ -

📌 - વેદોમાં સાડીનો ઉલ્લેખ 'વાસસ્' અને 'અઘિવાસસ્' તરીકે થયેલ જોવા મળે છે. સાડી શબ્દનો સૌથી પ્રાચીન ઉલ્લેખ યજુર્વેદમાં જોવા મળે છે. બીજી તરફ, ઋગ્વેદ સંહિતા મુજબ, સ્ત્રીને યજ્ઞ અથવા હવન સમયે સાડી પહેરવાનું વિધાન પણ છે.

 📌 - સાડી એ વિશ્વની સૌથી લાંબી અને સૌથી જૂના કોસ્ચ્યુમમાંથી એક છે. તેની લંબાઈ તમામ પોશાકો કરતાં વધારે છે... 

 👉 સાડીનો ઇતિહાસ શું છે?  કેમ સાડી પહેરવામાં આવે છે...

         ભારતીય મહિલાઓની ઓળખ આજે વિશ્વમાં પ્રખ્યાત છે. આખું વિશ્વ તેના માટે દિવાનુ છે. પરંપરાગત ડ્રેસ તરીકે સદીઓથી અસ્તિત્વમાં રહેલી સાડી આજે પણ એટલી જ માન્યતા પ્રાપ્ત છે... 

           સાડીનું નામ આવતાની સાથે જ ભારતીય મહિલાનું આખું વ્યક્તિત્વ આંખોમાં ઉભરી આવે છે. સાડી એ ભારતીય મહિલાનો મુખ્ય પોશાક છે. આજે વિદેશોમાં પણ સાડીઓ ખૂબ પસંદ કરવામાં આવી રહી છે. ભારતમાં આવેલા વિદેશી મહેમાનો પણ સાડી પહેરીને ગૌરવભેર ભારતીયતા અનુભવે છે... 

          સાડી સંભવત વિશ્વની સૌથી લાંબી અને સૌથી જૂના કોસ્ચ્યુમમાંથી એક છે.  તેની લંબાઈ તમામ કોસ્ચ્યુમ કરતા વધારે છે અને એક રીતે, તે પણ શરૂઆતથી ભારતીયતાની ઓળખ છે. લગભગ 5 થી 6 ગજ લાંબી છે અને બ્લાઉઝ અથવા ચોલી અને પેટીકોટ સાથે પહેરવામાં આવે છે.  મહારાષ્ટ્રમાં નવવારની સાડી પહેરવાનો રિવાજ છે... 

           પૌરાણિક ગ્રંથ મહાભારતમાં દ્રૌપદીના ચીરહરણનો પ્રસંગનો ઉલ્લેખ છે.  જ્યારે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ દ્રૌપદીની સાડીની અનંત લંબાઈ વધારીને તેમને સુરક્ષિત રાખ્યા હતા, જ્યારે ગુસ્સે ભરેલા દુર્યોધને દ્રૌપદીને જાહેરમાં રમતના ક્ષેત્રે જીતીને પડકાર્યા હતા. તેથી સાબિત થાય છે કે સાડી ફક્ત પોશાક જ નહીં પરંતુ મહિલા માટે આત્મ-કવચ પણ છે... 

            પ્રાચીન સમયથી મળતી પરંપરાગત પોશાક સાડી વિવિધ રંગ ડિઝાઇનમાં ઉપલબ્ધ છે. સમય સાથે કાપડ, ડિઝાઈન અને વર્કમાં બદલાવ આવ્યો છે. બીજી સદીમાં પુરુષો અને સ્ત્રીઓનો ઉપરનો ભાગ ખુલ્લો બતાવવામાં આવ્યો છે. બારમી સદી સુધી કોઈ ખાસ ફેરફાર થયો ન હતો.  સાડીનું ધર્મ સાથે વિશેષ જોડાણ હોવાથી, ઘણી ધાર્મિક પરંપરાગત કળાઓ તેમાં શામેલ થઈ ગઈ અને રંગો અને ડિઝાઇનમાં ઈનોવેશન આવતું ગયું... 

        ધર્મ અને રંગનો સામાજિક પ્રભાવ પણ સાડી ઉપર સ્પષ્ટ જોઇ શકાય છે.  જ્યારે અગાઉ સામાજિક રિવાજ મુજબ વિવાહિત મહિલાઓ રંગીન અને  શુકનિયાળ મનાતી ભાત વાળી સાડીઓ પહેરતી હતી અને વિધવા મહિલાઓને સફેદ રંગની સાડીઓ પહેરવા અપાતી હતી, કેમકે તેઓ રંગહીન માનવામાં આવતી હતી માટે. એવું માનવામાં આવતું કે પોશાક અને તેના રંગો મન પર અસર કરે છે, સફેદ રંગ મનને શાંત કરે છે અને વિધવાઓને જીવનના અવનવા ભાવોથી દૂર રાખે છે.. સમય સાથે પરંપરાઓ પણ બદલાઈ ગઈ છે.

         જો કોઈ સ્ત્રીની નવી શૈલીની તસવીર ક્યાંક જોવા મળે તો - પછી ભલે તે કોઈ ફિલ્મ મેગેઝિનમાં હોય અથવા અખબારની સાથે રંગબેરંગી પૂરક પાના પર, કોઈપણ સ્ત્રી એક ક્ષણ માટે સાડીના ચિત્રમાં ખોવાઈ જાય છે. જ્યારે પણ લગ્ન અથવા અન્ય કોઈ તહેવાર આવે છે, ત્યારે તે સ્ત્રીઓ માટે સૌથી ચિંતાજનક વિષય બને છે કે કઈ સાડી પહેરવી!!? આપણા તહેવારો કદી સમાપ્ત થતા નથી, દ્વિધામાં રહેવું સ્વાભાવિક છે.  

 📌 કાંજીવરમ સાડી :

          આ સાડી મુખ્યત્વે દક્ષિણના વિસ્તારોમાં બનાવવામાં આવે છે, ખાસ કરીને કાંચિવરમમાં, જેના કારણે તેનું નામ કાંજીવરમ સાડી રાખવામાં આવ્યું છે. આ સાડી જેટલી પુરાણકથા સાથે સંકળાયેલી છે, તેટલી જ આધુનિક સમયમાં પણ પ્રચલિત છે... અભિનેત્રી રેખાને આપણે અવારનવાર કાંજીવરમ સાડીઓમાં જાજરમાન ઠસ્સાદાર લૂકમાં જોઈ છે... 

 📌  બનારસી સાડી :

          આ સાડી ખાસ વારાણસીમાં બનાવવામાં આવે છે. આ સાડી સોના અને ચાંદીના તાર અને ઝરીથી બનાવવામાં આવે છે, જેના કારણે તે માત્ર ભારતમાં જ નહીં પણ દુનિયાભરમાં પ્રખ્યાત છે... 

 📌 પટોળા સાડી :

          આ સામાન્ય રીતે આપણાં ગુજરાતના પાટણ શહેરમાં જોવા મળે છે.  તેને બનાવવામાં લાંબો સમય લાગે છે, કારણ કે રેશમના દોરા વડે હાથથી વણાટકામ કરવામાં આવે છે,જેના કારણે આ સાડી ઘણી મોંઘી છે. તેમાં અતિ બારીકાઈથી હાથી, ઘોડા, મોર, પોપટના ચિત્રો સાડી ડિઝાઈનમાં ઉતારવામાં આવે છે.. કહેવાય છે કે "સાડી ફાટે પણ તેના પડેલી ભાત ન જાય." અત્યારે ફક્ત 200 પરિવાર જ એવા બચ્યા છે જે પટોળા બનાવવામાં એક્સપર્ટ છે અને પેઢી દર પેઢી આ હુન્નરને આગળ ધપાવવા માંગે છે. 

📌 હકોબા સાડી :

            હકોબા સાડીની પોતાની આગવી ઓળખ છે. આ શૈલીની સાડીઓ પહેર્યા પછી તમે જ્યાં પણ ફંક્શનમાં જાઓ છો, તો ક્લાસી લૂક અને સૌથી અલગ છબી આ સાડી પહેરવાથી મળે છે... 

📌 ચંદેરી સાડી :

            સિલ્ક, ચંદેરી કપાસ અને રેશમી કપાસથી બનેલી, તે મધ્યપ્રદેશની પ્રખ્યાત સાડી છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ શૈલી બીજી અને ચોથી સદીની વચ્ચે વિકસાવવામાં આવી હતી... 

 📌 મહેશ્વરી સાડી :

        300 કાઉન્ટના ખૂબ જ મહિમ્ન થ્રેડથી બનેલી મહેશ્વરી સાડી તમારી લાવણ્યતાને અને વોર્ડરોબની શાન વધારવા માટે પૂરતી છે. તેને ખૂબ જ સુંદર અને બારીક કારીગરી દ્વારા બનાવવામાં આવે છે.

📌 બોમકઈ સાડી :

           આ ઓડિશાના વણકરોના હાથનું કામ કરવાનું અદભૂત ઉદાહરણ છે.  તેની લોકપ્રિયતાનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે ઐશ્વર્યા રાયે તેના લગ્ન સમયે આ જ સ્ટાઇલની સાડી પહેરી હતી.

 📌 બાંધેજ, લહેરિયા સાડી :

        રાજસ્થાનની શાન બાંધેજ સાડી અને લહેરિયું જેમાં આર્ટ સ્ટાઇલની ઝલક સ્પષ્ટ દેખાઈ રહી છે. તે મુખ્યત્વે રાજસ્થાનમાં  બનાવવામાં આવે છે.

 📌 તુષાર સાડી :

         સિલ્કની સાડીઓની એક અલગ ઓળખ છે, "તુસાર સિલ્ક સાડી".  તેમાં વપરાતા રેશમી ફેબ્રિક પણ જુદાં જુદાં છે અને તેની ડિઝાઇન પણ.

 📌  કાંથાની સાડી :

              પૂર્વ દક્ષિણ એશિયાના ભરતકામ દ્વારા કરવામાં આવેલા કામનું આ શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ છે. પશ્ચિમ બંગાળના વીરભુમ જિલ્લામાં બોલીપુર અને શાંતિનિકેતન કંથા સાડી કલાના અગ્રણી સ્થાનો છે.

📌  પૈઠણી સાડી :

            પૈઠણી એ મહારાષ્ટ્ર શહેરને ભેટ છે, આ પૈઠણી સાડી હાથ વણાટ દ્વારા બનાવવામાં આવે છે. આ સાડી સૌથી મોંઘી સાડીમાંની એક માનવામાં આવે છે.

📌  જામદાની સાડી :

           બંગાળ અથવા બાંગ્લાદેશી સંસ્કૃતિની આ સાડી ખૂબ જ સરસ મલમલના કપડાથી બનાવવામાં આવે છે.  ત્યાંની દરેક કન્યા એકસરખી ઈચ્છા રાખે છે, કે તેઓ પાસે જામદાની સાડી હોવી જ જોઇએ.

 📌 બાલુચરી સાડી :

       પશ્ચિમ બંગાળની પ્રખ્યાત બાલુચરી સાડી સદીઓની પરંપરાગત સાડીઓમાંની એક છે. તેની છાપવાની શૈલી તેના મુખ્ય આકર્ષણનું કેન્દ્ર છે... કેમકે તેમાં ઐતિહાસિક કથાઓને આબેહૂબ વણવામાં આવે છે....

 📌  કાંઠા ટાંગૈલ સાડી :

           આ સાડીની વિશેષતા એ છે કે તેની બોર્ડર અને પલ્લુ પર કરવામાં આવતું કામ. જો કોઈ તેને દૃષ્ટિથી જુએ તો તેમાં પરંપરાગતતાની ઝલક જોવા મળે છે.

 📌  નવવારી પાટલી સાડી :

            પુના, સાતારામાં પ્રખ્યાત આ નવવારી સાડી સામાન્ય સાડીઓ કરતા થોડી લાંબી છે અને તેને પહેરવાની શૈલી પણ જુદી છે. જેમ ધોતી પહેરવામાં આવે છે, તેવી જ રીતે આ સાડી પણ પહેરવામાં આવે છે...

 📌  ધન્યાકાલી સાડી :

        ગાડી કપાસમાં તૈયાર થયેલી આ ધન્યાકાલી સાડી બનાવવા માટે ગાડી કપાસ લેવામાં આવે છે. આ સાડી 100 કપાસના દોરા ગણીને બનાવવામાં આવે છે.... 

 📌 ફુલકારી સાડી :

             તે પંજાબની પ્રખ્યાત કળા ફુલકારી દ્વારા બનાવવામાં આવે છે. આમાં રસપ્રદ બાબત એ છે કે આ ભરતકામ સીધા ફેબ્રિક પર નહીં પરંતુ ફેબ્રિકની વિરુદ્ધ બાજુ કરવામાં આવે છે... 

 📌 સંબલપુરી સાડી :

         આ સાડીની વિશેષતા એ છે કે ડાઇને વણાટતા પહેલા રંગવામાં આવે છે. આ સાડીઓ મુખ્યત્વે ઓડિશામાં જોવા મળે છે.... 

 

👉©®Prof. Dr.Vaibhavi Trivedi 

👉Image courtesy : Google 

👉divinity35.blogspot.com/

👉Notice📖

The translator is configured on the web version for your convenience, so that you can translate and read your favorite articles in your native language.....